رونمایی از سامانه پایگاه جامع میراث مکتوب علوم و فنون - وبلاگ بینام

به گزارش وبلاگ بینام، خبرگزاری خبرنگاران-سامانه پایگاه جامع میراث مکتوب علوم و فنون با حضور معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رونمایی شد.

به گزارش خبرگزاری وبلاگ بینام به نقل از روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی، موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، با حضور دکتر پیمان صالحی معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دکتر محسن شریفی مدیرکل دفتر برنامه ریزی و سیاست گذاری امور پژوهشی وزارت عتف، از پایگاه جامع میراث مکتوب علوم و فنون در مرکز منطقه ای به منظور تحقق تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها در خدمات رسانی به جامعه علمی کشور رونمایی شد.

در این جلسه، دکتر محمدجواد دهقانی رییس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) با تبریک ایام الله دهه مبارک فجر انقلاب اسلامی گفت: نسخه های خطی بخش مهمی از میراث مکتوب اسلام و ایران به شمار می آیند.

مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (رایسست) در راستای تحقق اهداف متعالی و انجام رسالت خود در حمایت از آموزش و پژوهش و ایجاد دسترسی به جامع ترین منابع اطلاعاتی چندزبانه علمی و فنی در سطح ایران و منطقه و همچنین گزینش، تهیه و سازماندهی دانش مکتوب داخلی و منطقه ای در حوزه علوم و فنون در ایران، در حدود سال 1382 اقدام به خریداری مجموعه میکروفیش های مربوط به نسخ خطی موجود در کتابخانه بریتانیا کرده است.

وی اضافه کرد: مجموعه نسخ خطی عربی کتابخانه بریتانیا طبق توضیحات ارائه شده در راهنمای موضوعی نسخ خطی عربی در کتابخانه بریتانیا در سطح جهان به عنوان یکی از بزرگ ترین و بهترین مجموعه ها در اروپا و آمریکای شمالی مشهور است. گنجینه های متعدد و منحصربه فردی که در آن موجود است و وسعت دامنه موضوعی آن، این مجموعه را به عنوان یکی از مهم ترین مجموعه های میراث مکتوب در حوزه علوم، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران در جهان مطرح کرده است. این مجموعه شامل حدود 14000 عنوان نسخه خطی (حدود 46000 میکروفیش، بیش از چهار و نیم میلیون صفحه) در 40 حوزه موضوعی در زمینه های علوم و فنون، علوم انسانی، معارف اسلامی و... است.

رییس ISC در ادامه گفت: طراحی پایگاه جامع میراث مکتوب علوم و فنون در مرکز منطقه ای از سال 1399 و در ابتدا با دیجیتال سازی مجموعه میکروفیش های نسخ خطی عربی خریداری شده از کتابخانه بریتانیا آغاز شد. چشم انداز طراحی این پایگاه و دغدغه اصلی آن، نه صرفاً دیجیتال سازی و نمایش منابع میراث مکتوب، بلکه احیای این منابع و بازنمون محتوای غنی و اصیل آن ها به منظور کاربرد مؤثر در بدنه آموزشی و پژوهشی کشور و همچنین استناد به این منابع ارزشمند از طریق پژوهشگران در کنار سایر منابع اطلاعاتی کنونی، از طریق ایجاد شبکه جامع اطلاعات نسخ خطی است.

وی اضافه کرد: برای طراحی این پایگاه، در گام اول با توجه به تعلق این پایگاه به مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، حوزه های علوم و فنون، شامل پزشکی، نجوم، ریاضیات، جغرافیا، علوم غریبه، دایره المعارف ها، و جُنگ ها برای فهرست نویسی و دروندهی اطلاعات در نظر گرفته شد که البته در فاز تکمیلی طرح، سایر منابع علوم و فنون نیز مبتنی بر دانش شناسی تحلیلی به این پایگاه اضافه کرده خواهد شد و مجموعه موجود نیز از طریق همکاری و ارتباط با سایر مراکز ذیربط توسعه خواهد یافت.

دهقانی اضافه کرد: فرآیند طراحی پایگاه با شناسایی بالغ بر 70 عنصر فراداده ای برای توصیف و بازنمون نسخ خطی، با همکاری کارشناس نسخ خطی انجام شد تا بتواند بیشترین اطلاعات مفید را در مورد هر نسخه در اختیار کاربران قرار دهد. طراحی این پایگاه در هفت مرحله شامل شناسایی و سازماندهی میکروفیش های نسخ خطی، شناسایی عناصر فراداده ای برای توصیف نسخ خطی، شناسایی نرم افزار مناسب و طراحی پایگاه، دیجیتال سازی مجموعه میکروفیش ها، مستندسازی و فهرست نویسی نسخ خطی، ورود اطلاعات نسخ خطی در پایگاه، و ویرایش اطلاعات واردشده در پایگاه انجام شد.

وی گفت: این طرح، دستاورد های ارزشمندی همچون ایجاد بانک اطلاعاتی نسخ خطی، تجهیز و راه اندازی واحد نسخ خطی در مرکز منطقه ای، ایجاد زمینه های همکاری با سایر مراکز نسخ خطی در کشور، برگزاری کارگاه های آموزشی و آموزش نیروی انسانی در حوزه نسخ خطی را به همراه داشت.

رییس ISC گفت: طراحی این پایگاه و دسترس پذیر نمودن مجموعه ارزشمند نسخ خطی کتابخانه بریتانیا و سایر منابع علمی و فنی اصیل که در حال اضافه کرده شدن به مجموعه موجود است، می تواند جایگاه مرکز منطقه ای را برای دسترسی کاربران به مجموعه میراث مکتوب در سطح ایران و منطقه افزایش داده و نقش بسزایی در توسعه دامنه فعالیت ها و خدمات مرکز منطقه ای و توسعه پوشش منابع اطلاعاتی آن داشته باشد.

همچنین این پایگاه علاوه بر ارائه خدمات به گروه های مختلف کاربران، با فراهم کردن دسترسی برخط به متن کامل نسخ خطی می تواند به عنوان پشتوانه ای آموزشی و پژوهشی برای مراکز علمی و پژوهشگران کشور مورد استفاده قرار گیرد. این پایگاه هم اکنون از طریق نشانی ricest.ac.ir در دسترس عموم واقع شده است.

در ادامه این جلسه دکتر پیمان صالحی معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با تبریک ایام خجسته دهه فجر گفت: در وزارت عتف راهبرد هایی همچون مرجعیت علمی و دیپلماسی علم و فناوری برای پیشبرد هرچه بیشتر اهداف مطرح است.

وی اضافه کرد: احیا، گردآوری، ساماندهی و طبقه بندی این میراث مکتوب بسیار کار ارزشمندی می باشد که از طریق این سازمان اجرا شده است. همچنین در دسترس بودن این مستندات برای پژوهشگران داخلی و خارجی بسیار اهمیت زیادی دارد. امید است این طرح ها در فاز های بعدی ارتقا یابد تا گنجینه ای از این نسخ را داشته باشیم.