کارایی واکسن ها در کاهش مرگ و میر کرونایی - وبلاگ بینام

به گزارش وبلاگ بینام، تهران (پانا) - بیش از 8 ماه از شروع واکسیناسیون در ایران می گذرد و با اینکه بر اساس اعلام وزارت بهداشت، تا به امروز بیش از 52 میلیون نفر دوز اول واکسن و نزدیک به 30 میلیون نفر دوز دوم را دریافت نموده اند، اما هنوز برای رسیدن به ایمنی جمعی و واکسینه کردن کامل گروه هدف که 65 میلیون نفرند، واکسیناسیون حدود 23 درصد افراد بالای 12 سال و در اولویت اول واکسن، به جای مانده است.

به گزارش ایران، حالا در روزهایی که زمزمه خیز موج ششم کرونا با بالا رفتن مقدار ابتلا و بستری در گوشه و کنار کشور شنیده می گردد، تردیدهایی در ارتباط با کارایی واکسیناسیون ایجاد شده است گرچه وزیر بهداشت تأکید می نماید تمام افرادی که در کشور واکسن کرونا را دریافت می نمایند، رصد می شوند و بیش از 85 درصد از بیمارانی که جان خود را از دست می دهند، واکسن کرونا تزریق ننموده اند و نگرانی موج ششم به خاطر افرادی است که واکسینه نشده اند. شایعات در خصوص فوت ناشی از تزریق واکسن و بی اثر یا کم اثر بودن بعضی برندهای واکسن های وارداتی در فضای مجازی، کوشش ها برای کنترل همه گیری ویروس کرونا را در جهان دچار چالش جدی نموده است. بعضی از مردم نگرانند و این پرسش را مطرح می نمایند که چرا بعضی از اطرافیان شان با وجود تزریق هر دو دوز واکسن، باز هم مبتلا شده و در مواردی هم به علت ابتلا به بیماری جانشان را از دست داده اند.

در هفته های اخیر انتشار نتایج خام بعضی مطالعات اولیه پیش از آنالیز داده ها پیرامون مقدار کارایی و اثربخشی یکی از واکسن های وارداتی تردیدها را افزایش داده است. گزارش هایی که البته از سوی مقامات وزارت بهداشت، کارشناسان و اعضای کمیته های علمی کرونا رد شده است. در حال حاضر واکسن سینوفارم با اختلاف، بیشترین سهم را در سبد واکسیناسیون ایران دارد. این در حالی است که براساس تازه ترین نتایج تحقیقات علمی که در کشور پرو اجرا شده، نشان می دهد که تزریق دو دوز واکسن کرونای چینی سینوفارم در پیشگیری از عفونت در کارکنان پزشکی 50.4 درصد اثربخشی داشته است. این آنالیز بعلاوه نشان داد که دو دوز واکسن سینوفارم در پیشگیری از مرگ ناشی از کووید 19 اثر بخشی 94 درصدی دارد.

90 درصد موارد فوت ناشی از کرونا در افرادی که واکسن نزده اند

سینوفارم با بیش از 82 میلیون دوز بیشترین سهم را در سبد واکسیناسیون عمومی کشور به خود اختصاص داده است و مطالعات اجرا شده از ایمن بودن و بی خطر بودن این واکسن و عوارض ناچیز آن حکایت دارد اما انتشار بعضی خبرها از پایین بودن اثربخشی واکسن سینوفارم حالا به دغدغه تازهی برای مردم تبدیل شده و واکسن هراسی را در جامعه پررنگ تر نموده است. به طوری که بعد از انتشار نامه ای از سوی رئیس مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت درباره نتایج مطالعات کارآیی سه واکسن سینوفارم، اسپوتنیک و آسترازنکا در استان فارس در فضای مجازی و سایت های خبری که بازتاب وسیعی داشت شائبه های زیادی را ایجاد نموده است.

گرچه که مسعود یونسیان رئیس کمیته راهبری مطالعات واکسیناسیون وزارت بهداشت به محض انتشار این گزارش روش جمع آوری داده و منابع داده ها را احتیاجمند آنالیز و آنالیز دقیق عنوان و تأکید کرد که در این مطالعه اثربخشی 5 درصدی را درباره جلوگیری از ابتلا به عفونت بدون احتیاج به بستری یا بیماری خفیف برای واکسن سینوفارم مطرح نموده، اما اثر آن برای پیشگیری از بستری شدن را حدود 55 درصد و برای پیشگیری از مرگ حدود 65 درصد گزارش نموده است. با آنکه طبق اعلام بعضی از اپیدمیولوژیست ها و ویروس شناسان نتایج منتشر شده از این مطالعه مبنی بر مقدار پایین بودن اثربخشی سینوفارم بر ابتلا به ویروس نسبت به دو واکسن اسپوتنیک و آسترازنکا دارای اشکال است اما گفت و گوی ما با بعضی از مردم نشان می دهد آنها در پی جزئیات و ارائه پاسخ های علمی از سوی متخصصان درباره کارایی واکسن سینوفارم هستند اما این شائبه ها درست در زمانی مطرح می گردد که واکسیناسیون بر مدار سرعت است و سهم سینوفارم در سبد تزریق کشور بالا است و از این رو کسانی که هنوز برای تزریق واکسن کرونا اقدام ننموده اند همچنان در اتخاذ تصمیم برای تزریق واکسن سینوفارم دچار تردید شده اند. در این گزارش علیرضا ناجی رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی به طور دقیق جزئیات مربوط به کارایی واکسن سینوفارم را آنالیز نموده است.

ناجی می گوید: تمام واکسن هایی که مجوز استفاده دارند از نظر مقدار کاهش مرگ و میر تفاوت چندانی باهم ندارند و تأثیرات مثبت تمامی این واکسن ها ثابت شده، چرا که بیشترین کاری که همه واکسن های موجود در جهان انجام می دهند کاهش مرگ و میر است. بعلاوه نتایج فازهای بالینی این واکسن ها روی هزاران داوطلب تست شده و نتایج این تحقیقات به صورت مقاله در مجله های علمی چاپ شده است.

این ویروس شناس در ادامه می افزاید: بعضی ادعاها از قبیل اینکه گفته می گردد خیلی از کسانی که واکسن استفاده نموده اند، دوباره به کرونا مبتلا شده اند بنابراین واکسن ها بی اثر هستند در رابطه با همه واکسن های تزریقی مطرح می گردد در حالی که باید به این نکته تأکید کنم، اثرگذاری واکسن ها در کاهش مرگ و میر و پیشگیری از وخامت شرایط بیماری تأثیر چشمگیری دارد ولی در عین حال درصد قابل قبولی هم از مبتلا شدن پیشگیری می نماید. بنابراین با وجود تزریق دو دوز واکسن کرونا دوباره مبتلا شدن به ویروس کرونا موضوع عجیبی نیست در حالی که واکسن به مقدار قابل توجهی در صورت ابتلا از مرگ و میر پیشگیری خواهد نمود.

ناجی با اشاره به واقعیت ماجرای مطالعه شیراز درباره واکسن سینوفارم می گوید: ارزیابی های بومی درباره کارایی واکسن ها احتیاج به دقت زیاد در طراحی مطالعات دارد. گزارش مطالعه شیراز درباره واکسن سینوفارم ایرادات زیادی داشت. گزارش های علمی باید پیش از انتشار مورد آنالیز و مرور و تحلیل قرار گیرند و در صورت صحت اطلاعات منتشر شوند. انتشار تحلیل ها درست نیست و سابقه مشابه این موضوع را در گزارش مرکز آمار شاهد بودیم. همان طور که مسئولان مطالعه شیراز عنوان کردند کارایی واکسن ها در دوره های مختلف، روی گروه های سنی مختلف و در طول شیوع واریانت های مختلف آنالیز شده که اینها با هم قابل قیاس نیست بنابراین عددها صحیح نیستند؛ اینکه بگوییم یک واکسن 5 درصد از ابتلا جلوگیری می نماید عدد عجیب و غریبی است هر چند در همین مطالعه اعلام شده سینوفارم 55 تا 65 درصد از بستری و مرگ جلوگیری می نماید این عدد قابل توجه است هر چند که درست یا نادرست بودن این اعداد هم باید تحلیل گردد. باید در انتشار تحلیل داده ها حساسیت و دقت لازم را داشت و موجب واکسن هراسی نشد چرا که تنها راهکار مهار پاندمی واکسیناسیون است.

او با بیان اینکه نباید محدودیت کارایی و اثربخشی واکسن ها را بزرگنمایی کرد، عنوان می نماید: واکسن های مختلف کارایی های مختلفی دارند کارایی واکسن سینوفارم، آسترازنکا، مدرنا و فایزر قابل مقایسه نیست ولی به هر حال همه این واکسن ها مؤثر هستند و باید به این نکته توجه داشت که بیش از 90 درصد موارد عفونت و مرگ و میر در افرادی گزارش می گردد که واکسن نزده اند هر چند که باید محدودیت های واکسن ها را هم در نظر گرفت. اینکه بگوییم کسی که فلان واکسن را تزریق نموده و مبتلا شده و سپس فوت نموده همین درصد اندک بستری و فوت را در واکسن های دیگر با اثربخشی بالا را هم می بینیم به این علت که واریانت های تازه کارایی همه واکسن های فراوری شده را به چالش کشیده اند ما بارها افرادی را دیده ایم که واکسن فایزر یا مدرنا زده اند و باز هم عفونت می گیرند. بنابراین اثربخشی واکسن در جلوگیری از بستری و مرگ و میر است.

رئیس مرکر تحقیقات ویروس شناسی با بیان اینکه در ایران واکسن سینوفارم به طور وسیع مورد مصرف نهاده شده و از انتخاب های اصلی واردات است، می گوید: در ایران به علت محدودیت های دسترسی به واکسن در روزهای نخست واکسیناسیون، واکسن سینوفارم را به گروه سنی بالای 60 سال تزریق کردند گرچه که مطالعات نشان می دهد عملکرد این واکسن در گروه سنی بالا عدد بالایی نیست اما بازهم واکسن مؤثری است به طوری که مطالعات بومی نشان داده اند مقدار مرگ و میر بر اثر ابتلا به کرونا در افراد بالای 60 سال پس از واکسیناسیون به طور قابل توجهی کاهش یافته است هر چند بهتر بود واکسن های اثر بخش تری را استفاده می کردند اما نباید اثر کلی واکسن را زیر سؤال برد. برای همین وزارت بهداشت طبق پنل مشاوره واکسن سازمان بهداشت جهانی تصمیم گرفته است دوز سوم واکسن سینوفارم را به عنوان دوز تقویتی به افراد بالای 60 سال، بیماران مبتلا به ضعف سیستم ایمنی و کادر درمان و افراد در مشاغل پرخطر تزریق کند.

به گفته او بسته به نوع واکسن، دوز بوستر بین شش تا 10 ماه بعد از واکسیناسیون می تواند تزریق گردد و معمولاً توصیه بعد از شش ماه می گردد. به خصوص در گروه های سنی بالا که ریسک بالاتری دارند یا کادر درمان که برخورد بیشتری با بیماران دارند یا کسانی که بیماری های زمینه ای دارند، توصیه می گردد که دوز بوستر برایشان تزریق گردد. به عنوان مثال کشور انگلستان دارد آنالیز می نماید تا در اوایل پاییز بالای 50 سال را واکسن بوستر بزند. در عین حال امارات هم اعلام نموده برای کسانی که سینوفارم تزریق نموده، می خواهد دوز بوستر را شروع کند.

سینوفارم در 5 کشور اروپایی نیز تزریق می گردد

ناجی با بیان اینکه واکسن سینوفارم در جاهای مختلف فراوری می گردد و طبق اعلام وزیر بهداشت، سینوفارم وارداتی به ایران فراوری پکن است بعلاوه درباره مقدار ایمنی زایی واکسن ها در برابر ابتلای به کرونا یا مرگ و میر ناشی از آن، تأکید می نماید: واکسن سینوفارم علاوه بر اینکه تأییدیه سازمان بهداشت جهانی را دارد در 5 کشور اروپایی از جمله فرانسه، یونان، پرتغال و صربستان مورد قبول است بعلاوه امریکا نیز از ماه نوامبر اظهار داشت تمام واکسن های مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی را برای دادن ویزا قبول می نماید که سینوفارم هم جزو همان واکسن ها است و ما نباید گزارش هایی را به مردم ارائه دهیم که موجب تشویش اذهان عمومی و بی اعتمادی نسبت به واکسن ها گردد. در حال حاضر با توجه به واریانت های تازهی که آمده است، این موضوع که فردی که واکسن تزریق نموده است به هیچ عنوان دچار بیماری نشده یا بیماری اش شدید و منجر به مرگ و میر نمی گردد، صدق نمی نماید. عملکرد واکسن ها در زمانی مورد آزمون بالینی نهاده شد که واریانت های ووهان و آلفا را داشتیم، اما واریانت های تازه بویژه در دلتا و... که هم سرعت انتقال و تکثیر بسیار بالا و خصوصیات ایمن گریزی بالاتری دارد و با توجه به اینکه ژنتیک جمعیت های مختلف فرق دارد و بیماری های زمینه ای که دارند، فرق دارد و این واریانت های تازه می توانند خیزهای بسیار شدیدی را ایجاد نمایند. بر این اساس دیگر اکنون درباره اینکه واکسن ها 100 درصد از بیماری علامت دار یا مرگ و میر جلوگیری می نمایند، نمی توان اظهار نظر کرد.

رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی در پاسخ به این سؤال که مسئولان و مدیران سلامت کشور چگونه می توانند اعتماد به واکسن را در جامعه نهادینه نمایند؟ عنوان می نماید: گفت وگو با مردم، ارائه مطالب علمی و زود پاسخ دادن به سؤالات موجب می گردد عرصه برای افراد سودجو تنگ گردد. رسانه ها احتیاجبه تیم حرفه ای و فعال دارند تا بتوانند ارتباط کلامی مؤثری را با مردم ایجاد نمایند. باید واقعیت ها درباره واکسن ها را به مردم بگوییم و در کنار اثر بخشی و کارایی هایشان محدودیت واکسن ها را هم به مردم شرح دهیم برای مثال برقراری ایمنی جمعی 70 درصدی به واسطه واکسن مربوط به سویه ووهان بود در حال حاضر با توجه به واریانت دلتا با سرایت بالا ایمنی جمعی بالای 80 درصد است برای همین است محدودیت های سنی را برداشته اند و دوزهای بالایی از واکسن های وارداتی و فراوری داخل در دسترس است اما با وجوداین مکان های تزریق واکسن بعضاً خلوت هستند این نشان می دهد افراد شیاد توانسته اند بر عده ای تسلط پیدا نمایند که احتیاج به برخورد قاطع دارد. رسانه ها باید درباره موضوعات مختلف سراغ کارشناسان مربوطه بروند متخصصانی که مطالعات علمی جهان را رصد می نمایند و می توانند با ادبیات مناسب این مطالب را اطلاع رسانی نمایند.

واکسن ها مؤثرند به شرطی که...

حمید سوری اپیدمیولوژیست نیز می گوید: واکسن ها می توانند از بیماری های شدید، بستری شدن در آی سی یو و مرگ جلوگیری نمایند اما با توجه به نوع واکسن ها، بیماری های زمینه ای و ژنتیک افراد، اقدامات کنترلی غیردرمانی و شدت رعایت آنها که شامل ماسک زدن، رعایت فاصله، ممانعت از مسافرت و... می توانند در این موضوع مؤثر باشند.

او در ادامه هشدار می دهد: مقدار سرعت واکسیناسیون نسبت به قبل افزایش پیدا نموده ولی هنوز به درجه افزایش بالای 80 درصدی ایمنی جمعی حاصل از واکسیناسیون نرسیدیم که اثرات شگرف آن را ببینیم بنابراین مقدار بروز بیماری همچنان بالا است و خطر بروز موج ششم احتمال دارد ما تجربه پیک سوم و چهارم را داریم که دامنه طولانی داشتند و هم اینک نیز چگالی بالای عفونت و موارد مثبت بالایی را روزانه همچنان شاهد هستیم. کاهش چگالی بالای ویروس متوقف شده و برای اینکه جلوی گردش ویروس را بگیریم باید اقدامات کنترلی قوی انجام دهیم. روزانه بالای 11 هزار مورد مثبت داریم چون ورودی کووید-19 همچنان در سطح بالا به جای مانده است زمان طولانی برای کارایی واکسیناسیون ضروری است باید واکسیناسیون در سنین سالمندی و جوانان توسعه بیشتری پیدا کند.

به گفته این اپیدمیولوژیست؛ شواهد خیلی زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه در آستانه ورود به موج ششم کرونا هستیم بنابراین هرگونه تجمع در رستوران ها و تالارها، سفرها و تعجیل در بازگشایی مدارس و دانشگاه ها می تواند منجر به شعله ور شدن بیماری گردد. تجربیات نشان می دهد در اجرای مربوط به قوانین محدودیت ها و مداخلات غیردرمانی قاطع نبودیم الان ما نقطه ضعف های پیک های قبلی را می دانیم و باید قاطعانه از بروز موارد بالای بیماری در موج ششم پیشگیری کنیم. به طور قطع تعداد موارد فوتی در افراد واکسن نزده بسیار زیاد است ولی هنوز 35درصد جامعه دو دوز واکسن را نزده اند و این نشان می دهد ما در قدم های اول هستیم و باید در کنار تشویق مردم به واکسیناسیون، پروتکل های بهداشتی را همچنان رعایت کنیم.