بافت کلاه کرکی از هنرهای دستی کهن استان خراسان شمالی است - وبلاگ بینام

به گزارش وبلاگ بینام، میراث آریا/ براساس آخرین گزارشات بدست آمده، بافت کلاه کرکی از هنرهای دستی کهن استان خراسان شمالی است.

هنر بافت کلاه کرکی در تمام نقاط شهرستان بویژه در نقاط شهری دیده می گردد. به علت سردسیر بودن خراسان شمالی این نوع کلاه در بین قشر وسیعی از اهالی استان هوادار پیدا نموده و در منطقه بجنورد نیز بافت این نوع کلاه بصورت پراکنده دیده شده که البته از مرغوبیت کلاه پشمی جاجرم و گرمه برخوردار نیست.

کلاه کرکی از سری سرپوش های مردانه در منطقه خراسان شمالی است. از این کلاه جهت محافظت از سرما استفاده می گردد. البته در بعضی از منطقه ها خراسان شمالی هم دیده شده که در تمام فصول از آن استفاده می نمایند. مواد بکار رفته در ساخت این کلاه از مواد طبیعی بوده که ماده اولیه آن را از پشم شتر و بز بدست می آورند و آن را بدون دخالت ماشین و فقط با پنج میل چوبی می بافند.

در تمام مراحل ساخت این سرپوش از مواد طبیعی استفاده می گردد و رنگهای استفاده شده از همان رنگ طبیعی پشم و کرک حیوان است، بطوریکه در برابر عوامل فرسایشی مقاومت و زیبایی منحصر بفردی دارد.

این دست بافته منطبق با فرهنگ منطقه ای بوده و در پوشاک مردمی تعریف شده و پوشش مناسبی برای استفاده در منطقه ها سردسیر است. این هنر در زمان های بیکاری بیشتر مورد استقبال قرار می گیرد.

مراحل ساخت کلاه کرکی

تهیه پوست های دارای کرک مرغوب: در ابتدای کار استادان این امر، پوست هایی که دارای کرک های با مرغوبیت بالا باشند را تهیه می نمایند که اغلب از پشم شتر و بز استفاده میگردد.

جدا کردن کرک ها از پوست ها: پس از تهیه پوست ها آنها را چندین بار شستشو داده و سپس پوست ها را با آهک و خاکستر آغشته نموده و چربی زدایی می نمایند و آن را در مقابل آفتاب قرار داده و بعد از مدتی کرک ها از پوست جدا می شوند. بعد از جدا شدن کرک ها، آنها را براساس رنگ جدا می نمایند.

ریسیدن کرک ها: در این مرحله کرک ها را از طریق ابزاری به نام دوک یا دیکلون می ریسند و آنها را تبدیل به نخ کاموایی می نمایند. در این قسمت باید دقت گردد که نخ ها خیلی نازک یا کلفت نشوند. پس از ریسندگی نخ ها را به صورت کلاف هایی درمی آورند و باز براساس رنگ کرک ها دسته بندی می نمایند.

بافت کلاه کرکی: در این مرحله با استفاده از پنج میله چوبی که میزان های آن حدود 20 تا 25 سانتیمتر است آغاز به بافتن کلاه می نمایند. در ابتدای بافت 5 دانه سر می اندازند و مرتب به تعداد دانه ها اضافه می نمایند تا میزان ای که قطر دور سر حاصل گردد، سپس از تعداد دانه ها کم می نمایند و به حدود 15 دانه می رسانند پس از این مرحله کلاه کرکی آماده می گردد.

امروزه این بافته بنا به سفارش مشتریان در رنگهای مختلف قرمز، سفید، مشکی و آجری بافته می گردد که رنگ قرمز اخرایی آن از قیمت بالایی نسبت به سایر محصولات برخوردار است. کار بافت کلاه کرکی ممکن است طی روز از طریق چندین بافنده انجام گیرد.

ابزارهای مورد استفاده برای بافت

شانه: از دو قسمت شامل قسمت اصلی شانه که از جنس فلز با سیم های نوک تیز و قسمت پایه یا دسته که از چوب ساخته شده و شانه بر روی آن نصب می گردد.

دوک یا دیکلون: که چوبی با میزان 30 سانتیمتر بصورت یک میل نازک که در انتهای میل یک چوب مکعبی شکل سوراخ دار ختم می گردد و در انتهای آن یک قلاب فلزی که جهت نگه داشتن و آویزان کردن نخ و محکم کردن آن هنگام تاباندن و عمل ریسیدن مورد استفاده قرار می گیرد.

قطعات چوبی که به شکل میل های بافتنی و جنس آن از جنس درختان ارس یا گز و در مواردی هم از درختان محلی محکم استفاده می گردد. طول این میل ها حدود 30 سانتیمتر است و برای بافتن و گره زدن در کلاه کرکی مورد استفاده قرار می گیرد.

برس سیمی: که از دو قسمت دسته و برس تشکیل شده است، قسمت دسته که از جنس چوب است و برس که از جنس سیم یا پلاستیک است و کاربرد آن بعد از اتمام کار و شانه زدن نهایی است تا کلاه به صورت پف نموده درآید.

کلاه کرکی خراسان شمالی به شماره 108 در لیست میراث ناملموس به ثبت رسید.